top of page
Bij Harie van Iefke
 

Jos Leben

  1. Castermans.

Circa 1676 huwde Eustache Castermans (°17-7-1650) van Meer met Cornelia Vandenbosch (°26-6-1649), dochter van Renier en Maria Stas van de hoeve Hamers. Paulus, de opa van Eustache, werd geboren op de Camuswinning maar verhuisde later naar Meer. "Door de miserabelen tijdt van oorlogh had Eustache’s vader schulden gemaakt en zijn erfgenamen hadden afstand gedaan van zijn nalatenschap der roerende goederen." Een lijst werd opgemaakt op 26 november 1676 en de goederen werden openbaar verkocht, Eustache kocht ¾ deel van de goederen. Op de lijst stond o.a. :

  • Drij hondert schouven soo rogge als terve : 120 gulden 15 stuyvers

  • Eenen wagel met vier raders ende sijn toebehoorte: 58 gulden

  • Een blootroede koije : 37 gulden

  • Een voosperdt : 29 gulden

  • Drij hamels schapen: 26 gulden

  • Een swert perdt merrij sijnde met hun toebehoorte: 22 gulden 10 stuyvers

  • Een roede koije met eenen witten coop: 21 gulden 15 stuyvers

  • Een blecke roede koije : 21 gulden 15 stuyvers.

  • Een vercken, soch sijnde : 20 gulden 15 stuyvers

  • ……

  • Vier hinnen, vijeff pullen: 38 stuyvers.

 

Alle goederen samen hadden een waarde van 426 gulden 19 stuyvers en 2 ort.

 

Eustache en Cornelia zorgden voor 8 kinderen, geboren te Meer, waaronder:

  • Maria, gedoopt op 19 juni 1681.

  • Paul, gedoopt op 10 mei 1691, huwde met Maria Jans van Bolder.

  • Lambert, gedoopt op 30 juni 1695, huwde met Catherina Lacroix.

 

    2. Maria Castermans.

Maria (°1681) huwde met Nicolas Thonissen die op 29 april 1712 overleed en ze hertrouwde met Ludovicus Vandenweijer ( ook Vandenwijer of Vandenwier ) weduwnaar van Catherina Beusen. Ludovicus en Maria hadden 8 kinderen waaronder:

  • Catherina, gedoopt op 14 mei  1715.

  • Eustache, gedoopt op 3 juni 1716. Hij huwde op 2 maart 1754 met Cornelie Nelissen ( ° 1724 ), ze hadden 3 kinderen waarvan er twee overleden op jonge leeftijd en Marie die gedoopt werd op 23 december 1755. 

  • Gertrude, gedoopt op 10 juni 1717

  • Cornelie, gedoopt op 13 mei 1718

  • Marie, gedoopt op 21 september 1719

 

De 1ste maart 1737 liet Maria Castermans haar testament optekenen.

"Op heden den eersten meert 1737 compareerde voor mij ondergeschreven ende de getuijgen onder te noemen Marie Castermans tot Meer woonende getrouwt met Loij Vandenwier  ( Vandenweijer ) present en in alles consenteerende dewelcke sieck te bedde liggende, maer nochtans haere vijf sinnen memorie en verstant overal seer wel machtigh gelijck dat ons genoeghsaem blijckende was, dewelcke considererende datter niet seckerder is als de doot, maer niet onseckerden als de ure der selve; daerom niet willende schijden uijt dese wereld sonder te vooren hebben gemaeckt haer testament, gelijck sij mits desen is maeckende, hetwelcke sij wilt hebben dat het plaetsch sal grijpen en sij volle effect sal hebben, het sij bij forme van testament, codicille donatie oft andersints, causa mortis, en alhoewel hier eenige solumnitijten in het recht gerequireert niet waeren gheobserveert, houdt de selve voor geinsereert, xx alle voorige testamenten ofte andere dispositien is dat eenige waer oock reserveerende het wederroepen van dit tegenwoordigh.

In den eersten beveelt sij haere ziele aen godt allemachtigh de H. moeder godts Maria, S: sterven haeren patroon ende alle godts lieve heijligen ende haer lichaem ter gewijder aerde op den kerckhof van Meer met den gewoonlijken godts dienst.

Komende tot haere tijdelijcke goederen soo legateert sij aen St. Lambrechts bouw: tot Luijck eene stuijver eens ende soo veel aen het fabrijck van Meer.

Voorders laet ende maeckt sij voor uijt aen Stas hunnen soone het huijs, hof, weijde en dependentien daer sij tegenwoordigh in woonende sijn tot Meer met alle pacht landen gelijck sij nu die besittende sijn ofte den toust daer van.

Item laet ende maeckt sij aen Stas Vandenwier, hunnen soone voorschreven oock vooruijt het achterste peerdt, karre, ploegh, eijge ende alle peerdts getuijgen.

Item laett sij aen Marie hunne jonghste dochter een peerdt vooruijt.

Item laet sij aen ieder van hunne dochters ieder een koije.

Item laet sij aen alle haere kinderen alle haere goederen, erfven en erfwenningen van wat natuur in ter wat plaetse geleegen, en alle haere meubelen hier niet gespecificeert, om die onder hun, naer doodt van hun beijde, egalijck te deijlen, met de lasten daerop staende ende is den wille van de testatrice, dat alle haere dochters hunnen vrijen inganck en uijtganck in het huijs sullen hebben tot dat sij tot eenigen staet niet en sullen gecomen sijn oft ongetrouwt sullen blijven.  

Ten laesten maeckt sij haeren tegenwoordigen man Loij Vandenwijer getochtigh sijn leven langh van alle hunne goederen.

Aldus geschiet en gepasseert ten woonhuijse van de testatrice tot Meer …"

 

Eustache Vandenweijer erfde dus na het overlijden van zijn moeder de woning maar zijn vader kreeg wel het vruchtgebruik. Het is Maria die het testament laat opmaken, waarschijnlijk was zij de bezitster van de woning.

Maria overleed op 21 september 1759, haar zoon, Eustache, op 5 december 1762 en Ludovicus Vandenweijer op 13 juni 1764.

Harrie vab Iefke overlijdingsakte.jpg

Overlijdensakte van L. Vandenweijer, 100 jaar.

    3. De erfenis.

Op 6 maart 1764, 3 maanden voor zijn overlijden had L. Vandenweijer nog een testament laten maken. Op 9 juli lieten zijn erfgenamen het volgende noteren:

"Voor ons compareerden persoonelijck d’eersame Paschasius Destreel als man en momber van Catherijn Vandenwijer, Mathijs Hermans als man en momber sijnder huijsvrouwe Cornelia Vandenwijer, Willem Vandenbosch als weduman wijlen Gertrud Vandenwijer ende Servaes Theunissen als man en momber Marie Vandenwijer alle kinderen en schoonkinders van wijlen Loije Vandenwijer en Marie Castermans zaligers hunne respective ouders en schoonouders, welcke comparanten verstaan hebben de alsulck act van donatie inter vivos of declaratie en ratificatie gepasseert voor den notaris O. Bottij den 6 maart 1764, gemaakt door Loije Vandenwijer der comparanten schoonvader in faveur van Cornelia Nelissen weduwe Stas Vandenwijer afgestorven soone van geseijde Loije Vandenwijer en Marie Castermans ende geattendeert ( aandacht vestigen ) dat Cornelia Nelissen voorschreven van het selve act sig wilt prevaleren ( voorrang hebben ) in volgens declaratie door haar op heden gedaan en gepasseert voor mij ondergeschreven secretaris in qualitijt van notaris ende getuijgens aldaer benoemt ende alnog geattendeert dat de beste meubelen en het grootste part daer binnen begreepen is, soo danig dat daar en boven bij naar niet met allen, ine heel wijnig en dat van geender werden meer in het sterfhuijs van Loije Vandenwijer voorschreven ervonden wort, hebben ons verclaart te renuntieren ( afzien van ) soo sij bij desen sijn doende aan alle meubelen en nature mobliliaire hebbende effecten mede aan alle harde en somer vruchten staande op alle pacht landerijen agter gelaaten door gemelten Loije Vandenwijer hunnen respectiven schoonvader zaliger protesterende sij comparanten van niet met allen der schulden en agterstellingen des geseijden Loije Vandenwijer te willen herkennen, alles ut in meliori et ampliori forma versuckende van ons act in forma hier van gemaakt ook eene oft meer copijen ad notitiam corum quorum interest gedepischeert te worden en is stipulatie manu jure cujuslibit salvo in onsen hoede gekeret op heden den negenden julij 1764 tusschen ontrent ses en seven uren naarmiddag

Present L. Vandenbosch en P. Vrindts schepenen."

 

    4. De deling:

"Voor ons scholtus ende schepenen naar genoemt compareerden d’eersame Paschasius Destreel als man en momber Cathrijn Vandenweijer, Willem Vandenbosch als weduman van Gertrud Vandenweijer zaliger, Mathijs Hermans als man en momber Cornelia Vandenweijer, Servaes Theunissen als man en momber sijnder huijsvrouwe Marie Vandenweijer, als erfgenamen immobiliaire agtervolgens renunciatie( afzien )  aan alle meubelen en nature mobiliair hebben effecten voor ons gepasseert den 9den deses lopende maand, ende Cornelia Nelissen weduwe Stas Vandenweijer geassisteert met Peter Nelissen haaren broeder ende met Paschasius Destreel voorschreven hun beijde in desen dragende ende stellende als mombers van Marie Vandenweijer minorinn dogterken van wijlen Stas Vandenweijer zaliger en Cornelia Nelissen voorschreven alle schoonkinders van Loije Vandenweijer en Marie Castermans beijde van Meer hunne algemene schoonouders zaligers, welcke comparanten ons verclaaren in minsaamheijt te willen scheijden ende deijlen alle erven en erfwinningen met de lasten hier onder te specificeren, hen door dito hunne schoonouders achtergelaten ende de selve in vijff deelen oft looten soos eer als mogelijk is, egael gestelt zijnde sub litteris A,B,C,D,E hebben getrocken beginnende van den jongsten.

       A.  Cornelia Nelissen.

  • 5 groot roeden uit 10 roeden Meerestraat onder Riemst.

  • 3 groot roeden onder Millen

  • 8 groot roeden gedeelt voor seven roeden ter oorsaak van de straat en aenliggende gragten, gelegen onder Meer agter Lonsen winhoff regten naar Boler Rte Philip Parthoens, naar Steenstraat de weduwe Paulus Mertens, naar Meer Paulus Raedts, naar den Jeeker de Bolerstraat.

  • 3 groot roeden gelegen onder Fall agter Willem Vandenbosch winhoff

  • 4 groot roeden uit 12 groot roeden gelegen op de melgerekuijl onder Fall

  • 3 groot roeden erfwenninge gelegen onder Fall agter Neessenhofken

  • 2.5  groot roeden uit 6 groot roeden gelegen op het paarken Millen.

  • 3 roeden uit 6 roeden weijden gelegen binnen Meer in de Bruck

Totaal : 31.5 roeden of een 1ha 37a.

en sal dit deel in de lasten van ’t rentgelt betaalen

  • drij gulden agthien stuijvers uijt negenthien guldens thien stuijvers jaarlijx aan d’ Heer alt schepen Moors van Maastricht

  • eenen gulden drij stuijvers uijt vijff guldens vijfthien stuijvers aan het Smitsambagt tot Tongeren

  • Twee stuijvers uijt 10 stuijvers en die thien uijt meerder aan den Beyart tot Maastricht

  • Vier stuijvers 2 ort uijt eenen gulden twee stuijvers twee ort aan den eerw. Pater superior jesuit tot Tongeren.

  • In de lasten der erfwinningen sal dit deel jaarlijx betaalen vier vaten spelte luijcker mate aan de eed heer baron de Mean heer van Meer en Boler.

  • Een vat en twee molsters spelte luijcker mate uijt een mudde aan ’t collegie van St Christophe tot Luijck.

  • Een vat een cop en drij molsters oock spelte uijt een mudden aan ’t capittel vanSt Paulus tot Luijck alwaer Paschasius Destreel haaren swager de rest van voorschreven mudde betalen sal, waar tegens ider van hun beijde kaarlijx sal intrecken eenen gulden ses stuijvers een ort van hunne drij andere condividenten om redenen aan d’andere looten te seggen en t’exprimeren.

 

         B.    P. Destreel

         C.    M. Hermans

         D.    W. Vandenbosch

         E.     S. Theunissen."

 

Ieder kreeg iets meer dan 30 roeden, erfwinningen inbegrepen, en dezelfde lasten in geld uitgedrukt dan Cornelie Nelissen. Dit betekent ook dat Maria Castermans een dikke 6ha tot haar beschikking had.

 

"Is geconditioneert en besprooken ende zijdens de vier laatste deelgenoten geprotesteert ( verwerpen )  involgens opgemelte renuntratie van geene andere schulden noch achterstallingen door hunnen schoonvader achtergelaten te willen herkennen, als de geene die dit lopende jaar 1764 sullen comen te vervallen waar tegens de weduwe Stas Vandenweijer alhier present oock geprotesteert heeft, verclaerende eensgelijcken gerenuntieert te hebben agt wijsens act van renuntratie gepasseert voor sr Og. Vandenbosch notaris tot Luijck den darthienden deses.

Verders in dien eenige landerijen naarders uijt quamen afkomende van hunne voorschreven schoonalders, welcke hier niet ingebragt zijn, dat dese sullen gesamentlijck gedeelt en gepartageert worden, zoo oock wanneer dat eenige verdere lasten ten daten niet ingebragt, uijt quamen, dat dese gelijckelijck sullen helpen drage, oft naar vereijsing van saaken defenderen.

Is noch conditie dat den eenen der condividenten niet sal gehalden weesen aan den anderen te leveren de compleete maate van sijne toegedeelde parceeelen maar een ingelijck dat sij moeten contenteren. Zoo hem toegevallen is ten waar de min mate, soo er eenige is, op sijne eijge costen wilde souken.

Dat een ieder de uijtlaste, hem toegedeelt, soo in tijts ende accuratelijck moeten betalen sal, dat de andere daar door geen prejuditie comen te lijden, op peene dat alle schade en interesse, tegens het deel des defaillants en sijnen persoon sal konnen door den gemolesteerden gerecupereert en geregristeert worden met een conde van XV daghen ..."

 

    5. Marie Vandenweijer.

Marie Vanderweijer (°1755) huwde op 29 juni 1772 met Henri Parthoens , hij was 39 jaar en zij 16. Er kwamen 7 kinderen waarvan de meerderheid vroeg overleed. Henri Parthoens overleed op 1 juli 1784 en Marie op 29 mei 1785.

Cornelie Nelissen bleef achter met haar kleindochter, Marie Cornelie Parthoens, gedoopt op 14 november 1780.  

Henri Parthoens was notaris van 1759 tot 1784, daarbuiten was hij ook secretaris van Meer en Bolder.

 

    6. Bevolkingstelling 1796.

In Meer woonden op:

  • Nr 28 : Joannes en Renerus  Castermans. Zij waren ongehuwde zonen van Lambert en Catherina Lacroix.

  • Nr 31 : Cornelie Nelissen, haar kleindochter Maria Cornelie Parthoens en Willem Parthoens, broer van notaris Henri.

  • Nr 32 : Servaes Theunissen, zijn vrouw Marie Vandenweijer ( ° 1721 ) en de zonen Servaes en Joannes.

De nummers 28, 31 en 32 bevonden zich in de Bergstraat aan de linkerkant komende van Val iets voor de ingang van de Krukstraat tot aan de Stroekestraat.  De nummers 29 en 30 zaten aan de rechterkant.  Nummers 32 was op de hoek van de Bergstraat en Stroekestraat.

 

    7. Marie Cornelie Parthoens.

Marie Cornelie huwde op 29 november 1799 met Eustache Mertens. Zij was 19 jaar en hij 21 en zoon van Arnold en Marie Castermans van de Nolmeertenswinning in de Bodemstraat. Deze Eustache was een achterkleinzoon van Paul ( broer van Maria ) en Maria Jans. 

Cornelie Nelissen overleed op 12 december 1802.

In het gezin Mertens – Parthoens kwamen er 7 kinderen waaronder:

  • Helene ( ° 1805 ) x Philippe Aerts

  • Henri, geboren op 6 januari 1808, huwde op 2 mei 1832 met Gertrude Lemmens, geboren op  1 december 1808 in Vreren. 

Marie Cornelie Parthoens overleed op 12 oktober 1815 en Eustache hertrouwde in 1827 met de 48-jarige Elisabeth Tilkin die in 1830 overleed.

De naam Mertens veranderde in Meertens.

 

    8. Bewoners in 1841 en kadaster 1842.

Op 1 januari 1841 woonde de familie Meertens – Lemmens in de Bergstraat in Meer, de pastoor noteerde volgende bewoners:

  • Henri Meertens en zijn vrouw Gertrude Lemmens.

  • Eustache, zoon, geboren op 11 februari 1839

  • Jan, zoon, geboren op 9 april 1840

  • Eustache Meertens, vader van Henri, die in 1857 overleed.

  • Catherine Jans, 24 jaar van Zichen afkomstig.

Na 1841 kwamen er nog 3 kinderen waarvan er 2 binnen het jaar na hun geboorte overleden en Gertrudis, geboren in 1845.

Eustache en naderhand zijn zoon, Henri, hebben in de gemeenteraad gezeten.

 

"In 1842 was Henri Meertens ( ° 1808 ) eigenaar van woning B230, ze had klasse 8: Gebouw van hout en zavelsteen doortimmert, met stroo gedekt, hebbende slechts 2 plaetzen."

Harrie vab Iefke kadasternummers.jpg

Buurtwegen atlas met kadasternummers.

Buurtwegen atlas met kadasternummers.

B227 : eigenaar was Jean-Lambert Vandenbosch, notaris in Tongeren. Dit was waarschijnlijk de woning (  klasse 8 ) waar de gebroeders Castermans in 1796 woonden.

B230 : eigenaar was Henri Meertens, woning en gebouw

B231 en B229 : eigenaar was Henri Meertens.

B233 : de woning op de hoek van de Stroekestraat en Bergstraat was eigendom van Jean Beusen, echtgenoot van Elisabeth Theunissen, kleindochter van Servaes en Marie Vandenweijer. B232 was hun tuin en B234 hun boomgaard. De dochter van Jean en Elisabeth, Gertrude, huwde met Louis Claes en zo belandde Claes op de hoek van de Bergstraat en Stroekestraat.

 

    9. De jaren 1860 tot 1923.

Henri Meertens overleed op 2 februari 1860 en op 7 maart 1868 trok zijn zoon, Eustache, naar Ixelles.

In 1882 woonde er:

  • Gertrude Lemmens

  • Gertrudis Meertens

  • Jan Meertens

Jan Meertens overleed op 7 januari 1886 en Gertrude Lemmens op 23 maart 1890.

In die periode kwam Eustache Meertens terug naar Val-Meer, inmiddels was hij gehuwd met Maria Josepha Smets, weduwe, geboren te Zemst op 8 december 1826, 13 jaar ouder dan Eustache.

Maria Josepha Smets overleed te Val-Meer op 17 augustus 1908 en Gertrude Meertens op 6 februari 1910 te Munsterbilzen, de overlijdensakte vermeldt dat ze in Val-Meer woont.

Eustache Meertens hertrouwde te Val-Meer op 14 september 1910 met Maria Elisabeth Vandenborre, geboren te Schaarbeek op 18 februari 1863, haar moeder was de zus van Maria Josepha Smets. De huwelijksakte vermeldt dat Maria Elisabeth te Val-Meer woonde maar tijdelijk in Schaarbeek verbleven had.

Eustache overleed op 18 maart 1823 en Maria Elisabeth trok naar Brussel op 10 juli 1923.

Harrie vab Iefkewoning van E Meertens.jpg

De woning van E. Meertens ( pentekening J. Nivelle )

​

 

    10. De familie Hermans.

Na het vertrek van Maria Elisabeth Vandenborre kwamen Ludovicus Hermans en Helena Palmans, gehuwd op 3 juni 1922, er wonen.  Een nieuwe woning werd gebouwd voor de oude woning van Eustache. Later woonde er de familie Hermans – Huls, bij Harrie van Iefke.

Afgebroken en nieuwbouw geplaatst.

 

Bronnen:

Schepenbank van Meer.

Bevolkingsregisters van Val-Meer

Kadaster en atlas der buurtwegen.

De familie Castermans (met dank aan J.L. Jackers)

​

28-08-2022

​

​

​

bottom of page