Heemkring Falla-Meirs
Bij Thieu en Nèèleke in de Kleinstraat
Jos leben
1. De aankoop.
Op 25 februari 1701 kochten Peter Jans en zijn vrouw Sara Heckelers een woning in de Kleinstraat en meerdere akkerlanden van Gerard Beusen en zijn vrouw Margriet Box.
De akte vermeldt: Een huijs en warmeshooff gelegen in die Cleijnstraet regenoten naer die Jeecker en Maastricht de Gemeendorpstraet, naer Meer Jan Toppets, naer Elst Peter Martens en erfgenaemen Jan Marres.
Daarbij een 48 roeden ( 1 roede = 436m2 ) erfwenningen, pachtlanden en tol vrije akkerlanden. De totale aankoopprijs was 1420 gulden en daarenboven namen Peter en Sara nog twee schulden over voor een totaal van 700 gulden waarop intrest betaald moest worden en Peter sal opdrijven tot behooff van den vercooper een half bonder ackerlants tot hart coren. Daerenboven sal den coper tot behooff van den vercoper eenen dagh meesten.
2. Sara en Peter.
Sara werd te Val geboren circa 1657, ze huwde met Peter Jans circa 1684 en samen hadden ze 6 kinderen geboren tussen 1685 en 1697.
Op 22 november 1711 leenden Peter 100 gulden van Wathi Martens aan eene jaerlijcxe quytbaere rente van ses guldens bb die selve stellende ende hypothiserende aen ende op sijn huijs hooff ende aenhanck alwaer hij inwoonende is binnen Fall gelegen regenoten voor huijs naer die Jeecker die Gemeendorpstraet, naer Elst Peter Jans voorschreven als wenne der Armen van Tongeren, naer Meer ende naer die Kercke Will Martens als wen.
Sara en Peter woonden dus niet in de woning die ze in 1701 aangekocht hadden.
3. Het testament van Sara.
Op 6 februari 1727 liet Sarah, weduwe van Peter Jans, haar testament met de deling der goederen opstellen door notaris Olivier Botty van Val.
Sara hield 3 roeden akkerland om in haar levensonderhoud te voorzien, haar oudste zoon, Jan, moest kosteloos de 3 roeden bewerken. Volgens Loons recht erfde Jan de woning waarin Sara woonde, de 5 andere kinderen erfden de woning in de Kleinstraat. In totaal werden er 179 roeden akkerlanden verdeeld maar ook een schuld van meer dan 1000 gulden.
Sara overleed op 27 juni 1727.
Bij Tjeu en Nèèleke in de Kleinstraat. ( Pentekening J. Nivelle ) .
.4. De verkoop.
Op 11 juli 1729 verkochten Reijner, Marie, Catherina, Anna en Engelbert Jans de woning in de Kleinstraat aan Paulus Jans. Ze verkochten een huijs, schurre, stallingen ende moeshooff met ap en dependentie met alles het geene daerin ende aen art en nagel vast is sonder maete soo groot als in sijne timmer grachten en gelegentheijt gelegen ist in die Cleijnestraet binnen Fall regten ter eenne naer Eycker die Gemeijnestraet, naer die Tomme oft Elst Wathij Martens, naer die kercke van Falle Rener Toppets belast met twee ort chens in den chenshooff van Cauwenbergh.
Item noch belast met eene somme capitael van vieffhondert gulden bb met den legale jaerlijxe interesse der selve, welcke hij tweede comparant ( Paulus Jans ) van nu aen op hem ist nemende met den interesse van dien voortaen te vervallen voor het jaer 1729 tot die redemptie toe staende te betaelen aen Peter Marres van Fall een deel en tweede deel aen Hubert Raedts van Luijck en derde en laeste deel aen Jean Savenaije van St Walburgh bij Luijck onder conditie dat de gemelde Paulus tweede comparant sal trecken die huere van het gemelt huijs staende te vervallen tegen halff meert toecomende en bij faute van dien sal alleenelijck gehalden sijn eerst tegen het jaer 1730 den interesse der gemelde lasten te betaelen mits gevende eene alinge somme van twee hondert gulden bbans boven die gespecificeerde op hem genomene lasten alwelcke somme oft penningen sij eerste comparanten ( Reijner, Marie, … ) bekennen getrocken en ontfangen te hebben uijt handen van den tweede comparant te weeten vijfftigh gulden bbans relijck in onze presentie ende die resterende penningen totter somme thoe bekennen sij eerste comparanten van hem tweede comparant alreets over ettelijcken tijdt ontfangen te hebben en daer aff bekennen tot hun volcomen contantement vernueght voldaen.
5. Paulus en Anna.
Paulus werd gedoopt op 29 december 1699 als zoon van Pierre en Margaretha Box. In het gezin kwamen buiten Paulus nog 7 kinderen waaronder:
Pieter huwde met Elisabeth Marres ( Marees )
Maria huwde met Cornelis Nelissen, zij pachtten de winning van Jehan.
Op 26 juli 1737 huwde Paulus met Anna Jans, gedoopt op 9 juni 1694 als dochter van Peter en Sara Heckelers.
Huwelijksakte Paul en Anna ( register van Val-Meer )
6. Het testament van Paulus Jans.
Anna Jans overleed op 16 juni 1770 en Paulus stelde zijn testament op de 20 december 1770. Hij had reeds op 15 april 1769 een testament gemaakt maar dit nieuwe testament verving alle testamenten.
Hij laat en legatert eerstelijck aen Claes Jans van Fall sijnen neve getrouwt met Catherina Alexander sijn huijs met appendentiens en warmhoft daer aen gelegen tot Fall in de Cleijnstraet, regenoten naer de Steenstraet Nelis Nelissen, naer Maestricht en de Jeker de Gemeijnstraet.
Item eenen grashoft oock gelegen in de Cleijnstraet regenoten naer de Steenstraet Peter Jans, naer de Jeker Rener Castermans en dat met de lasten daerop staende.
Ten tweede laet aen Peter Jans sijnen neve getrouwt met Prinx Palmans alle sijne andere resterende goederen en renten, den selven instituerende sijnen erfgenaem soo mobilieer als immobilieer, onder conditie nochtans dat hij sal doen celebreren tot lavenisse des siele des testateur immediatelijck naer sijne doodt vier hondert missen eens, en alle jaeren hondert jaeren langh…..
Nicolaes en Peter Jans waren 2 zonen van zijn broer Petrus. Paulus Jans overleed op 4 augustus 1771.
7. Bewoners 1796.
In de Kleinstraat, komende van Val, woonden:
- Nr 42 : Evrard Hermans en Marie Wilkens. Waarschijnlijk op de hoek van de Grotestraat en Kleinstraat.
- Nr 43 : Nicolaes Jans en Beatrix Tilkin. Nicolaes 1ste vrouw, Catherine Alexander, was overleden op 19 september 1773 en op 16 januari 1774 was hij hertrouwd met Beatrix.
- Nr 44 : Margarithe Jans, weduwe van Jan Castermans en zus van Nicolaes.
- Nr 45 : Jean Gysbert en Elisabeth Louix
- Nr 46 : Pierre Castermans en Marie Bouveroux.
Nicolaes Jans overleed op 13 mei 1809, zijn zoon Pierre en gebuur Jean Gysbert deden de aangifte. Nicolaes woonde dus nog in de Kleinstraat, waarschijnlijk verkochten zijn erfgenamen zijn woning aan M. J. Vandenbosch ( zie hoeve Hamers). Beatrix Tilkin overleed in 1814 in de woning van Elisabeth Nelissen.
Marcus, zoon van Nicolaes, huwde met Elisabeth Bancken van Meer. Dit werd bij Merkskes.
8. Het testament van Mathieu Joseph Vandenbosch.
Op 30 januari 1817 stelde Mathieu zijn testament op :
Ik laate en legateere aan mijn tegenwoordige dienstmeijd Catherine Haekens om haare getrouwe diensten, sorgen en goede oppassing te erkennen en te vergelden.
Mijn woonhuijs, met schuur, stallingen, moeshoff en alle andere dependentien, gestaan en geleegen binnen Fall in de Kleijnstraat, rijngenoten: na den Jeker : de straat, na Elst : Arnold Hermans, na de Steenstraat : Nelis Nelissen en na Maestricht : de straet, ( Dit is C418 en C419 ( tuin ) ) mitsgaders alzulke huismeubelen en mobiliaire effecten, gereede penningen, vrugten in de schuur en op solder, beesten en hoegenaamd alle die gereijen en gereedschappen, dewelke zig in dit huis en aanhorigheden bij mijn afsterven zouden konnen bevinden, met uitzondering egter van alle geconstitueerde renten die ik haar niet specierlijk bij deze zoude toegeweesen hebben.
Het gedeelte mij toebehoorende in een weijde van omtrent twee en twintig groot roeden of vijf en negentig aren zeventig centiaren min of meer, zo zij zig bevind gelegen onder Fall midden in het dorp, mits ook voldoende het competent gedeelte der lasten die sig daarop zouden bevinden en nog 1ha 34a akkerland en rentes.
Catherine moest er wel nog iets voor doen: Ik wille en begeere dat gezeide Catherina Haekens zal op haar neemen en voldoen alle kosten van begraffenis, uitvaart, dienst en al wat daarvan zal dependeren te doen op eene eerlijke en betaemelijke wijze, in voegen en manieren, als ik mondelings met den heer pastoor bevorens zal geregeleert hebben.
Ik laate daerenboven aan gemelde Catherine Haekens van binnen tijd van twee jaaren tot laaffenis van mijn ziele te laaten leesen agthonderd missen, welke missen zullen moeten geschieden onder de directie van den heer pastoor van Fall, aan wie of wel de penningen daarvoor zullen moeten in handen gesteld worden, ofwel behoorlijk bewijs gedaan worden, dat dezelve op den bestemden tijd gedaan zullen zijn.
Buiten de naam hebben we geen info over Catherine Haekens. Indien Catherine van Val-Meer was, zou het kunnen dat ze een dochter was van Leonard en Judith Hardy van bij Jute in de Bodemstraat.
Mathieu overleed op 30 mei 1817 in zijn woning in de Kleinstraat.
9. Bewoners 1841.
Volgens het bevolkingsregister van mijnheer pastoor woonde er op 1 januari 1841 :
- Herman Daenen, gedoopt op 12 mei 1794 als zoon van Petrus en Marie Jans.
- Gertrude Onclin, gedoopt op 27 januari 1781 als dochter van Petrus en Catherine Haeckens. Deze Catherine overleed in 1788 en was de tante van de Catherine van Jute.
- Marie Daenen, geboren op 24 september 1823 als dochter van Herman en Gertrude.
Herman en Gertrude waren in het huwelijksbootje gestapt op 3 maart 1821.
10. Kadaster 1842.
Atlas der buurtwegen met kadasternummers.
C418 : Woning in eigendom van Herman Daenen
C418bis : siroopfabriek in eigendom van Herman Daenen.
C417 : Tuin in eigendom van Herman Daenen.
De woning had klasse 7 : Gebouw van zavelsteen met stroo gedekt, hebbende eene plaetse en 2 kabinetjes en einge slegte aenhoorigheden.
11. Monard – Daenen.
Marie Daenen huwde op 5 januari 1854 met Jean Monard van de winning van Jehan. Hun eerste kindje werd zonder leven geboren, daarna kwamen er nog 3:
- Lucianus Sylvester ( ° 1857 )
- Hermanus ( ° 1859 )
- Marie Elisabeth ( ° 1861 )
Marie overleed op 30 januari 1866 en haar moeder, Gertrude, op 2 december 1867.
12. Bewoners 1882 en de verkoop.
Herman Daenen overleed op 29 juni 1883. Hermanus en Marie Elisabeth, die er nog woonden, vertrokken en vanaf april 1884 tot januari 1885 was de woning niet bewoond. Dan kwam Pieter Rosias ( ° 1859 ) en Helena Onclin ( ° 1861 ).
Marie Elisabeth Monard overleed in 1894. Lucianus en Hermanus verkochten in 1898 de woning aan Pieter Vandenbosch en Elisabeth Box, zij namen er ook hun intrek.
13. Vandenbosch en Lenaerts
Pieter of Petrus Vandenbosch werd geboren op 8 maart 1866 als zoon van Petrus Willem, van de Burrefet winning, en Gertrudis Bellefontaine. Hij huwde in 1893 met Elisabeth Box van Meer, geboren op 14 december 1866 als dochter van Hubert en Cornelie Aerts. Pieter en Elisabeth bleven er wonen, zij overleed in 1936 en hij in 1947. Hun jongste kind, Pieter Lambertus ( ° 1905 ), in huwelijk met Marie Ida Mertens, bleef er na de dood van zijn vader nog enkele jaren wonen. Het gezin Vandenbosch – Mertens vertrok in 1951 naar de Bolderstraat en dan kwam Mathieu Lenaerts ( ° 1912 ) en Cornelia Palmans ( ° 1912 ), Tjeu van Vös en Nèèleke. Zij kwam van bij Merkskes, haar grootmoeder Marie Cornelie Jans was een achterkleinkind van Marcus Jans en Elisabeth Bancken.
Mathieu overleed in 1993 en Cornelia in 2003. De woning werd verkocht, de nieuwe eigenaars verbouwden de woning maar de structuur werd behouden zoals we op bijgaande foto zien.
Bronnen:
- Parochie- en gemeenteregisters
- Schepenbank van Val.
- Bevolkingsregisters.
Jos Leben
1-12-2022.